Socijalni život medonosnih pčela

Da li ste znali da je u svetu opisano čak 25 000 vrsta pčela? Možemo ih naći gde god je prisutna vegetacija, a najviše ih ima u veoma toplim i umerenim  zonama. Najpoznatija je svakako medonosna pčela, koja se gaji još od 7 000 godina p.n.e.

Pčele imaju tri kaste:
Maticu – reproduktivnu ženku.
Radilice – sterilne ženke, obavljaju više uloga u društvu.
Trutove – reproduktivni mužjaci.

Matica je ta koja je odgovorna za društvo, u svakom smislu te reči. Društvo može da ima samo jednu maticu, nju oplođuju trutovi i to samo jednom godišnje kada izlazi iz gnezda za tzv. „svadbeni ples”. Ona se pari sa više mužjaka i skladišti spermu. Dnevno položi oko 1 200 jaja – iz oplođenih se razvijaju radilice, a iz neoplođenih trutovi. Društvo broji oko 50 000 jedinki, a životni vek svake pčele je oko 6 nedelja. Matica kontroliše sve te jedinke putem feromona – hemijskih mirisa, koji pčelama daju sve potrebne informacije o njenom položaju, poslu koji treba da obave, a služe i kao seksualni atraktanti tj. privlače trutove na ples.

Pčele koje  su zaslužne za izraz „vredan kao pčela” jesu radilice. One obavljaju sve poslove u društvu. Njihov raspored izgleda ovako:

Od 1. do 12. dana starosti rade na čišćenju gnezda i na hranjenju mladih jedinki. Do 20. dana rade na oblikovanju saća, preuzimanju polena od sakupljačica i skladištenju istog. One starije od 20 dana su čuvari na ulazu u košnicu i počinju da rade orijentacione letove kako bi upoznale okolinu gnezda, da bi posle toga bile spremne da budu sakupljačice do kraja svog života. Tokom zime žive oko 5 meseci a leti je životni vek izuzetno kraći i to usled iscrpljenosti. U letnjoj sezoni radilice izvrše oko 10 miliona letova da bi nabrale oko pola kilograma meda.

Trutovi – muški deo gnezda, kao što smo rekli služe samo za oplođenje ženki. Tokom letnje sezone u košnici može da ih bude i do 500, dok se matica pari sa najmanje sedmoro trutova koji posle „svadbenog leta” uginu ili bivaju izbačeni iz gnezda krajem jeseni.

Pčelinje gnezdo je izgrađeno od šestougaonih ćelija koje čine saće od voska koji se luči iz njihovog tela i služi im kao dom za larve i skladištenje meda.

Pčele su jedni od najvažnijih oprašivača biljaka tako da se pored dobijanja meda gaje i zbog oprašivanja. U mnogim zemljama postoji praksa da se gnezda iznajmljuju radi oprašivanja, gde je prihod veći čak 15 puta nego onaj od pčelinjih proizvoda.